Günümüz dünyasında spor sadece spor sahalarında oynanan  bir oyun olmaktan çıkarak milyonların döndüğü bir endüstri niteliğini kazanmıştır. Öyle ki, UEFA’nın veya FIBA’nın en üst organizasyonlarında yer almak kulüpler için ciddi bir gelir ve itibar kaynağı olmasının yanı sıra bu işe yatırım yapan büyük sponsorların da iştahını kabartmıştır. İşte böyle bir ortamda başta UEFA olmak üzere birçok uluslar arası organizasyon saygınlıklarını korumak adına yerel federasyonlar üzerinde etkinliklerini artırmaktadır. Bu noktada ortaya çıkacak uyuşmazlıklar için ise spor hukukunda hem ulusal çözüm yolları hem de uluslar arası çözüm yolları ortaya çıkmıştır.

Uyuşmazlıkların Ulusal Çözüm Yolları:

Türk hukukunda uyuşmazlıkların tahkime götürülmesinde 2 prensip söz konusudur. Kanun tarafından zorunluluk öngörülmemişse tahkim ihtiyaridir. Ancak spor hukukunda tahkime başvuru kanunla zorunlu hale getirildiğinden öncelikle tahkime başvurmak gerekmektedir. FIFA Statüsü’nün 59.maddesi ise “ulusal federasyonlar, kulüpler ve kulüp üyeleri; FIFA’yla veya diğer federasyonlar, kulüpler veya kulüp üyeleriyle olan uyuşmazlıklarını normal (adli veya idari) mahkemelere intikal ettiremezler.” Diyerek yerel federasyonlara uyuşmazlıkların çözümü için alternatif yöntem belirleme zorunluluğu getirmiştir. Bizim hukukumuzda da bu zorunluluk Tahkim Kurulu vasıtasıyla yerine getirilmektedir.

Sistemin adli ve idari yargıyı devre dışı bırakarak işi tahkime götürtmesindeki en temel amaç hızlı sonuç almayı sağlamaktır. Yoksa federasyonlar tarafından bir futbolcuya verilen men cezalarının dahi çok kısa sürede çözülememesi sistemi kaosa sürükleyebilecektir.

TFF’nin ilk derece kurulları;

TFF’nin başlıca ilk derece hukuk kurulları;

Uyuşmazlık Çözüm Kurulu; Kulüpler, futbolcular, teknik direktörler, antrenörler, futbolcu temsilcileri, sağlık personelleri ve müsabaka organizatörleri aralarındaki futbolla ilgili her türlü sözleşmeden doğan ihtilafların çözümü için Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun yetkisini kabul edip etmemekte serbesttirler. Bununla birlikte sportif cezalarla, yetiştirme tazminatına ilişkin ihtilaflar münhasıran Uyuşmazlık Çözüm Kurulu önünde çözülür.

Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu; Profesyonel futbol faaliyetlerinde bulunan kulüplerin, futbolcuların, teknik direktörlerin, antrenör, yönetici ve profesyonel futbolda görevli diğer kişilerin fiillerinden doğan disiplin ihlallerini karara bağlar. Kurul tribün kapatma, hak mahrumiyeti, para cezası ve men cezası gibi bazı cezalar vermek yetkisine sahiptir.

Kulüp Lisans Kurulu; Kulüplerin lisansla ilgili her türlü başvurusunu incelemede temel yetkili ilk derece yargı kuruludur. Başta lisansın alınması olmak üzere önemli bir takım yetkilere sahiptir.

Etik Kurulu; İlk derece yargı kurulu olan Etik Kurulu Türk futbolunun marka değerinin korunması için bir takım hukuki denetimler yapmak yetkisini haizdir.

Tahkim Kurulunun yapısı;

Tahkim kurulu uyuşmazlıkların çözülmesinde en üst hukuk kuruludur. Tahkim kurulunun bu niteliğiyle verdiği kararlar nihai olup herhangi başka merciye, mahkemeler dâhil, başvuru mümkün değildir. Örnek vermek gerekirse bir futbolcu için Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu’nun verdiği 3 maçlık men cezasını onaması veya 2 maça indirmesi halinde süreç bu noktada tamamlanmakta ve ceza kesinleşmektedir.

Tahkim kurulu TFF Statüsü ve talimatları uyarınca nihai karar vermek yetkisine sahip tüm kurulların verdiği hukuki sonuç doğuran kararları inceleyerek kesin olarak sonuçlandırır. Bu yetkisini doğrudan kullanabilmesi ise mümkün değildir. Tahkim kurulunun bir konu hakkında karar verebilmesi için başvuru gerekmektedir. Bu başvuru süresi TFF talimatlarının yayımından veya itiraz edilen kararın tebliğinden itibaren 7 gündür.

Uyuşmazlıkların Uluslar Arası Çözüm Yolları Ve CAS:

CAS merkezi İsviçre’de bulunan, tam bağımsız yapıya sahip ve sporun tüm dallarıyla ilgili uyuşmazlıkları çözme yetkisine haiz bir tahkim modelidir. CAS yalnızca federasyonlarla kulüplerin arasındaki uyuşmazlıklarda değil, UEFA Şampiyonlar Ligi ve FIBA Turkish Airlines Euroleague gibi milletlerarası spor organizasyonlarının yanı sıra, olimpiyat oyunları sırasında meydana gelen uyuşmazlıkları da (uygulamada dopinge ilişkin uyuşmazlıklar sıkça görülmekte) çözüme ulaştırma konusunda yetki sahibidir. Uyuşmazlıkların çözümünde tipik karara bağlama şekli haricinde bir de dostane çözüm yolları önerme yetkisi mevcuttur. CAS bünyesinde kararlar 1 veya 3 hakem tarafından belirlenmektedir. Bu yargılama modelinde taraflar kendi hakemlerini CAS listesinden seçerek hakem veya hakem heyetini oluşturacaklardır.

CAS bünyesinde İlk Derece Tahkim Birimi ve Temyiz Tahkim Birimi birlikte bulunduğu için yapının içinde 2 ayrı tahkim usulü adeta birbirine geçmiştir. Taraflar arasındaki uyuşmazlıkların İlk derece tahkim birimine götürülmesi için tarafların anlaşması gerekmektedir. Bu anlaşma en başında olabileceği gibi sonradan da yapılabilir. Federasyonlar açısından ise ilgili federasyonun statüsünde CAS’a başvuru imkânının tanınması halinde o federasyona bağlı lisanslı sporcuların ve federasyonun CAS’A başvuru hakkı doğmaktadır. Şayet taraflar İlk Derece Tahkim Biriminin kararından memnun olmazlarsa bu durumda Temyiz Tahkim Birimine gidebilirler. Burada verilecek karar kesin olup bundan sonra başvurulabilecek yol kalmamaktadır.

CAS’a Başvuru Koşulları:

CAS’a başvurabilmek için öncelikli koşul tahkim şartının mevcudiyetidir. Bu şart bir federasyon, dernek veya kulüpte kendi statüsü içinde de yer alabilir. İkinci şart ise CAS öncesi hukuk yollarının tamamen tüketilmesidir. Yani, UEFA’nın bir kulübü Şampiyonlar Ligi veya UEFA Avrupa Liginden men etmesi halinde UEFA TAHKİM KURULU’nun vereceği karar beklenecek ve bu karara karşı CAS’a başvuru mümkün hale gelecektir. Yine, tahkim şartının geçerliliği İsviçre hukukuna tabi olacaktır.

CAS Temyiz Tahkim Birimine yapılacak başvurudaysa temyiz edilen kararın sureti, tek hakemle görülmemişse başvuran tarafın seçtiği hakem, CAS’a başvuruyu öngören maddeyi gösteren dilekçeyle birlikte başvurunun yapılması gerekir.  Bu başvuruda başka bir süre öngörülmemişse, İlk Derece Tahkim Biriminin tebliğinden itibaren 21 gün içinde CAS’a başvuru yapılmalıdır. Burada Temyiz Tahkim Birimi kararı onar, değiştirebilir, kaldırabilir veya yeniden incelenmesi için İlk Derece Tahkim Birimi’ne gönderebilir.

CAS’ta Uygulanacak Hukuk:

Usul hukuku olarak uygulanacak hukuk uyuşmazlığın görüldüğü CAS’ın merkezinin bulunduğu İsviçre Hukukudur. Dolayısıyla CAS’a başvuru için gerekli tahkim şartının gerçekleşip gerçekleşmediği gibi usule ilişkin problemler İsviçre Hukuku’na göre çözüme kavuşacaktır.

Maddi hukuk ise uyuşmazlığın içeriğine hangi hukukun uygulanacağı meselesidir. Örnek vermek gerekirse Fenerbahçe’nin CAS’a yapacağı başvuruda tahkim şartının geçerliliği bir usul problemi olup İsviçre hukukuna tabidir. Ancak Fenerbahçe’nin CAS başvurusunda haklı olup olmadığının incelenmesi maddi hukuka ilişkindir. Burada da uygulanacak hukuk çeşitli ihtimallere göre farklılık arz etmektedir. Öncelikle taraflar arasında anlaşma varsa anlaşılan hukuk yoksa ilk kararı veren kurumun düzenlemeleri bu da yoksa ilk kararın verildiği federasyonun bağlı bulunduğu ülkenin hukuku uygulanacaktır. Yani UEFA’dan men cezası alan bir Türk takımı veya doping dolayısıyla men cezası alan bir Türk sporcu da hukuk farklılık oluşturabilecektir. İlk halde UEFA’nın düzenlemeleri nazara alınacakken 2.ihtimalde kararı Türk federasyonu vermişse onun düzenlemeleri orada da boşluk söz konusuysa Türk hukuku uygulanacaktır.